De ’23 Constel.lacions de Joan Miró- Sunrise,’  naar muziek vertaald door jazzmuzikant Bobby Previte, opent het eerste uur van Kunst & Cultuur op Vrijdag gepresenteerd door Robert van Altena- Fabiola Veerman geniet van een citytrip.

Deze muziek vanwege het eerste onderwerp van dit uur: de Miró/ Cobra tentoonstelling in het Cobra museum te Amstelveen, die tot 31 januari 2016 loopt.

Miró schilderde zichzelf door middel van de “23 Constellaties” weg uit de verschrikkingen in de wereld om hem heen. Als de ultieme ontsnapping uit de gruwel van oorlog, die hem via Spanje’s Burgeroorlog achtervolgde naar Frankrijk door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Het Catalunya waar hij in 1893 ter wereld was gekomen, ontvluchtte hij aanvankelijk wegens “verstikkende saaiheid, een artistiek stilstaand water- waar zijn creativiteit gewurgd werd”. Hij dacht zijn vorm te vinden in Parijs, waar toen in korte tijd vele -ismes explodeerden. Van impressionisme (“kunst gemaakt door zeurpieten, weg met die kanariegele zonsondergangen!”), expressionisme naar fauvisme en kubisme, roept u maar, de creativiteit daar was grenzeloos. Miró vond echter gaandeweg zijn eigen -isme, het Miró-isme, veroorzaakt door heimwee. In Parijs kreeg hij heimwee naar het pure Catalaanse, hij schilderde zich er weer naartoe door een iconische Catalaanse wereld vorm te geven. Boeren met Catalaanse baretten, het goudgele land, de vis uit de zee.

Maar terug in dat geidealiseerde land werd de rurale vrede er al snel verdreven door de uitgebroken Spaanse Burgeroorlog. De bombardementen en de shock van zijn door die oorlog verkrachte land deed hem weer vluchten naar Parijs. Hij ondervond echter ook daar daar een enorm gevoel van naderend onheil en kon daardoor niets anders dan monsters schilderen. Die premonitie bleek al gauw waarheid te worden, de fascisten zaaiden hun terreur overal. Weer door bombardementen verdreven streek hij met gezin neer op het Franse platteland. Waar ze, wonend aan de kust bij Dieppe, Normandië de keuze hadden: óf volledig in het duister te leven ‘s avonds en ‘s nachts óf de ramen blinderen .Het was daar dat hij zijn geblinddoekte vrijheid schilderde, de constellaties in een eindeloos universum dat hij niet meer kon zien omdat zijn zicht letterlijk geblindeerd was. Hij creëerde daarop een geheel eigen nachtuniversum, met een Miró-beeldtaal van symbolen en codes, die hij al eerder uitvond om zijn thuisland mee te coderen. Nu bracht hij alles onder in een eigen, naar binnen gericht ontsnappingscentrum, een uniek Miró universum waarin de nacht, muziek en sterren een hoofdrol speelden en waarin chaos, verstoring en menselijke lelijkheid uitgebannen was.

Hoe verbaasd zou Miró zijn als hij in Barcelona, in het Spanje van nu zou rondlopen en zijn werk werkelijk overal zou terugvinden. Op espressokopjes, asbakken, pennen, Tshirts, lichamen en wat al niet. Zijn werk is iconisch geworden voor de Spaanse identiteit, voor het Spaanse gevoel- wat dat ook moge zijn.
De publiciteitscampagnes om Spanje te promoten hebben al jaren als vaste vormgever Joan Miró. Net als bij Van Gogh zijn zijn allerindividueelste picturale zieleroerselen herkend door een groot deel van het publiek en collectief omarmd.

 Joan Miro “‘Poema” (19740

Hij probeerde,zei hij zelf, kleuren te gebruiken als woorden die een gedicht vormen of als noten die muziek maken.

En: “Beetje bij beetje ben ik in het stadium gekomen waarbij ik maar een beperkt aantal vormen en kleuren gebruik.”
Eigenlijk net als zijn mede-Catalaan Frederic Mompou die zijn eigen muzikaal universum maakte door zoveel mogelijk noten te schrappen zodat alleen de essentie overbleef, die alles bevatten moest. Om ongeveer 15.14 uur  klinkt van deze componist: “La dansa del Castellterçol”, net zo elegant en bedrieglijk licht als het werk van Miró.

Voor meer informatie over Mompou en andere muziek, lees Metha’s muziek.

Voor meer verhalen over kunst klik hier

En vergeet vooral niet te gaan kijken naar Miró in het Cobra Museum te Amstelveen.