Brokken stucwerk komen naar beneden, verflagen bladderen af en in de bakstenen buitenmuren ontstaan steeds meer gaten. De beroemde Westerkerk in Amsterdam heeft een hardnekkig vochtprobleem. De situatie is zo nijpend, dat bezoekende toeristen zelfs het risico lopen pleisterwerk op hun hoofd te krijgen.
‘Vooral boven in de kerk zijn de voegen heel slecht’, zegt kerkrentmeester Teun Hoeve. ‘Daar komt het water naar binnen.’ In de hoeken en naast de ramen van het monumentale gebouw zijn hele stukken stucwerk afgebrokkeld. De oorzaak is het brakke water, waarmee de kerk tussen 1620 en 1631 is gemetseld. ‘Dat was deels zout water, want de grachten stonden toen nog in verbinding met de Zuiderzee.’ Nu bijna 400 jaar later zorgt het zout ervoor dat stenen en stucwerk aan de binnen- en buitenkant uit elkaar worden gedrukt. ‘Als je de muur proeft, is het gewoon zout’, verzucht Hoeve.

Na de zomervakantie begint daarom een grootschalige renovatie van de Westerkerk. Binnenkort komen de eerste steigers. De komende 4 jaar zullen bouwvakkers de voegen opnieuw metselen, het stucwerk vervangen en alles opnieuw schilderen. Ook krijgt de kerk nieuwe dakgoten, nieuwe verlichting en een duurzaam klimaatsysteem, waardoor de koster niet op zaterdagavond al de verwarming hoeft aan te zetten voor de kerkdienst op zondagochtend.

De geraamde kosten bedragen 3 miljoen euro, waarvan alleen al het plaatsen van de steigers een halve ton kost. ‘En dan is er nog helemaal niks gebeurd’, zegt John Faasse, voorzitter van de kerkenraad. De Westerkerk heeft al 2 miljoen euro binnen, dankzij giften, subsidies en fondsen. Voor het restant zijn allerlei acties bedacht. Faasse: ‘Mensen kunnen een steen adopteren. We hebben zo’n 400.000 stenen in de aanbieding.’ Ook activiteiten, zoals concerten, moeten geld opleveren. ‘We willen meer bezoekers’, zegt Faasse. ‘Veel mensen weten niet eens dat Rembrandt hier begraven ligt.’ De Westerkerk krijgt nu elk jaar 60.000 bezoekers, terwijl het naastgelegen Anne Frank Huis meer dan 1 miljoen mensen over de vloer krijgt. ‘We mikken op 150.000 tot 200.000 mensen per jaar.’

Zodra de renovatie van de muren is voltooid, wacht de volgende klus. Faasse: ‘We hebben te maken met een verzakking van de Westertoren, die eigendom is van de gemeente Amsterdam. Die zakt harder dan de kerk, waardoor er scheuren in onze muren ontstaan en onze zerkenvloer omlaag wordt getrokken. Dus moeten we de zerken er straks uit slijpen en opnieuw leggen. Dat kost ook 1 miljoen euro.’